نویسنده: حاجی عبدالرّحمن فاتح- افغانستان

از آنجایی که در جامعه‌ی ما [افغانستان] * امروزه بدعتها به اوج خود رسیده و بدعت هم چیزی است که نارضایتی خدا و رسول-صلّی الله علیه وسلّم- را در پی دارد. پس نیاز است که ما از بدعتها بپرهیزیم؛ چنانکه پیامبر(ص) ما را از بدعت برحذر داشته و می‌فرماید: «وإیاکم والأمور المحدثات فإن کل بدعة ضلالة» خود را بازدارید از کارهای نوپیدا (در دین) زیرا هر نوپیدا (در دین) بدعت است و هر بدعتی ضلالت و گمراهی است[1] در جامعه‌ی ما برخی از بدعتها مربوط به عیدهاست. چه نیکو است که این نوع از بدعتها را شناخته و از آنها اجتناب نماییم، اینک به چند نکته اشاره می‌نماییم:
1ـ زیارت قبور در صبح روز عید: در بامداد روزهای عید در جامعه‌ی ما این بدعت رواج پیدا نموده‌ که مردم به زیارت قبور می‌روند، در حالی که این یک رسم بی‌مورد است؛ البته باید بگوییم که اصل زیارت قبور مشکل ندارد- بلکه عین ثواب نیز هست- لیکن مشکل در جای دیگر است که ذیلاً به چند نکته در این مورد، اشاره می‌شود:

1ـ رفتن زنها: رفتن زنها به زیارت بگونه‌ی امروزی، کار درستی نیست و خلاف شرع می‌باشد، در روزهای عید مشاهده می‌شود که زنان با چه حالت بدی به زیارت قبور می‌روند و کارهای خلاف شرع را انجام می‌دهند، به سر و صورت خود می‌زنند، گریبان پاره می‌کنند، با صدای بلند ناله و گریه می‌نمایند. بی‌صبری نموده و کارهاى خلاف دیگر را نیز مرتکب می‌شوند.

2ـ اختلاط زن و مرد: معمولاً در روزهای عید زنان و مردان یکجا و با هم به زیارتها و دیدنى‌ها می‌روند و بعضی‌ها با بدحجابی در آنجا رفت و آمد دارند، این کار (اختلاط بی قید و شرط زن و مرد) شرعاً خلاف آداب و رسوم اسلامی ماست.

3ـ مشخَّص کردن روز معینی برای زیارت قبور: شرعاً زیارت قبور سنّت است، امّا اگر کسی روزی را خود به میل خود معیّن و مشخّص نماید کار بدعتی را انجام داده است، روز عید از جانب شرع مبین مشخَّص و معیَّن نشده است؛ پس کسی که آنرا معین می‌نماید بدعتگذار محسوب می‌گردد.

4ـ ترک نماز جماعت صبح: جماعت سنّت مؤکّده‌ است که تارک آن بدون ضرورت اجر بسیاری را از دست داده است، بنا به تجربه، کسانی که در این روزها به زیارت قبور می‌روند اکثراً نماز جماعتشان ترک می‌گردد، و گاه هم نماز فرض متأسفانه ترک می‌شود (معاذ الله)

5 ـ شیرینی آوردن به قبرستان: در این روزها و در غیر این روزها بعضی‌ها به قبرستان حلوا، نخود و کشمش چیزهای دیگر را می‌برند و در آنجا تقسیم می‌نمایند، این عمل نیز یک بدعت است.

2ـ عزاداری در روزهای عید: در جامعه‌ی ما چنین رسم است که اگر از خانواده‌ی کسی فوت کرده باشد عید اوّل آنرا عزاداری می‌کنند، این رسم کاملاً مخالف و منافی فرهنگ اصیل اسلامی است؛ در این مورد به این حدیث توجّه فرمایید: «از زینب بنت ابی سلمه روایت است که فرمود: من به خدمت امّ حبیبه همسر مطهّره‌ی رسول الله(ص) درحالیکه پدرش ابوسفیان فوت کرده بود، رسیدم. او درخواست عطری نمود که با زعفران مخلوط شده بود، سپس صورت خویش را با آن عطرآگین نمود، و فرمود: سوگند بخدا من به بوی خوش نیاز ندارم که خود را معطّر نمایم، مگر اینکه من از رسول الله(ص) هنگامی که روی منبر مردم را نصیحت می‌نمود شنیدم که فرمود: «برای هیچ زنی که به خدا و روز آخرت ایمان دارد مناسب نیست که بیشتر از سه روز برای کسی عزاداری نماید، مگر برای شوهرش که باید چهار ماه و ده روز عزادار باشد.»[2] در این حدیث بطور واضح معلوم می‌گردد که عزا بیشتر از سه روز جایز نمی‌باشد، امّا امروزه با عرض تأسف –نمی‌دانیم که این مشکل بزرگ از کجا دامنگیر امّت اسلامی شده و جامعه را به سوی چنین خرافاتی ‌کشانده است- شاهد آنیم که یکی دو ماه، از فوت یکی از عزیزان می‌گذرد، فقط به محض اینکه عید (روز شادی مسلمانان) بیاید بار دیگر عزاداری شروع می‌شود که این رسم مُزَخرَف کاملاً با اصول بنیادین اسلامی در تضادّ است؛ خلاصه اینکه اگر از فامیل، شخصی فوت می‌کند، اعضای آن فامیل حالت خود را در روز عید تغییر می‌دهند. (یعنی اگر در عیدهای گذشته لباس جدید می‌پوشیدند و یا اینکه سفره‌ی عیدی گسترده‌ می‌کردند و یا اعمال دیگری را انجام می‌دادند) امّا این عید به خاطر عزا این کارها را انجام نمی‌دهند سخت گناهکار، مجرم و بدعتگذار محسوب می‌گردند.(معاذالله)
3ـ اسراف در سُفره‌های عیدی: این هم مشکلی بزرگی است که دامنگیر جامعه‌ی ما گردیده و جامعه‌ی ما را به‌ سوی فقر، فلاکت و چشم و همچشمی‌های بی‌مورد دعوت می‌کند، بر ما لازم است که از این اسرافهای بی‌مورد بپرهیزیم تا آنکه مشمول این قول الهی قرار نگیریم که الله(ج) می‌فرماید: (و بخورید و بنوشید ولی اسراف و زیاده‌روی مکنید که خداوند مسرفان و زیاده‌روی کنندگان را دوست نمی‌دارد.[3]

4ـ خوردن خون حیوان ذبح‌شده‌: این بدعت و کار حرام مربوط به عید قربان می‌باشد، در این روز بعضی از مردمی که قربانی می‌کنند به نیّت تبرّک و ثواب وقتی که حیوان را ذبح می‌کنند؛ خون جاری‌شده‌‌ی آنرا داخل ظرفی نموده و آنرا می‌خورند؛ درحالی که بنا به حکم صریح قرآن؛ سوره‌ی بقره آیه‌ی173، سوره‌ی مائده آیه‌ی3 و سوره‌ی انعام آیه‌ی145، خون جاری نجس و حرام می‌باشد. خداوند (جل جلاله) همه‌ی مسلمانان را از شرّ بدعتها و خرافات نجات بدهد و همه‌ی ما را به سوی کتاب خود (قرآن) و سنّت رسول گرامی‌اش حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه وسلم) راهنمایی نماید. آمین یا رب العالمین.

*چنین به‌ نظر می‌رسد که‌ برخی از اینگونه‌ بدعتها در جوامع اسلامی دیگر نیز رواج داشته‌ باشند. هرچند این مقاله‌ بیشتر به‌ شرح بدعتها و نوآوری‌هایی پرداخته‌ که‌ در مناطقی از افغانستان در روزهای عید، وجود دارد. الله‌ أعلم.


ارجاعات
---------------------
[1] -ابن ماجه42.
[2] -روایت بخاری 1221.
[3] -اعراف:31.